Pracę z dzieckiem rozpoczynamy od spotkań mających charakter konsultacyjny. Najczęściej są to trzy pierwsze spotkania. Podczas tych spotkań psycholog zbiera wywiad od rodziców lub opiekunów prawnych odnośnie zgłaszanego problemu, dlatego też na pierwsze spotkanie zapraszamy samych rodziców.
Kolejne spotkania poświęcone są na poznanie dziecka – jego obecnego funkcjonowania w domu, szkole oraz w kontakcie z dorosłymi. Ponadto psycholog zbiera informacje dotyczące rozwoju dziecka oraz poznaje zwyczaje rodziny, stosowane metody wychowawcze oraz zasady obowiązujące w domu.
Konsultacje kończą się rozmową psychologa z rodzicami i wspólnym zaplanowaniem działań mających na celu pomoc dziecku w trudnej dla niego sytuacji.
Konsultacje można wydłużyć, jeśli psycholog uzna, iż warto na zgłaszane przez rodziców problemy, spojrzeć z punktu medycznego. W takiej sytuacji proponowane są konsultacje u specjalistów, np.: pediatry, psychiatry, itp.
W kontekście pracy z dzieckiem mają miejsce następujące formy oddziaływań terapeutycznych:
Indywidualna praca z dzieckiem przy zastosowaniu metod adekwatnych do wieku rozwojowego;
Praca z rodzicami – psychoedukacja odnośnie mechanizmów powodujących trudności dziecka; coaching rodzicielski;
Praca z całą rodziną odnośnie relacji poszczególnych członków systemu ze sobą.
Psychoterapia indywidualna dla dzieci, szczególnie młodszych, w swej formie przypomina swobodną, niekierowaną zabawę opartą na odwoływaniu się do naturalnych zainteresowań dziecka i form ekspresji (rysowanie, układanie, lepienie, zabawa wybranymi przedmiotami, nadawanie ról itp.) . Podczas terapii dziecko, wykorzystując swoją naturalną aktywność w zabawie i rozmowie, przekazuje ważne dla niego sprawy i problemy, pokazując jednocześnie, w jaki sposób je przeżywa. W trakcie spotkań, na bazie tworzącego się zaufania w relacji terapeutycznej pomiędzy dzieckiem a terapeutą możliwa staje się zmiana dotycząca niekorzystnych emocji i blokujących rozwój dziecka trudności.
Częstotliwość sesji jest uzależniona od wskazań do leczenia – zwykle to jedno lub dwa spotkania w tygodniu, czas trwania sesji to 30-40 minut w zależności od wieku dziecka.
Podczas procesu terapii dziecka ważne jest także zaangażowanie i wsparcie rodziców. Psychoterapeuta regularnie spotyka się z rodzicami, zwykle, co najmniej raz w miesiącu. Spotkania służą temu, by pomóc rodzicom w jak najlepszym rozumieniu swojego dziecka, jego wewnętrznego świata, postrzegania i przeżywania siebie i innych (dotyczyć to może np. lepszego rozumienia przebiegu rozwoju dziecka i jego kryzysów, problemów separacyjnych, seksualności, trudności w uczeniu się, fobii, zachowań agresywnych). Na spotkaniach nie są jednak omawiane z rodzicami szczegóły tego,
o czym dziecko mówi czy w inny sposób komunikuje psychoterapeucie podczas spotkań. Psychoterapeutę obowiązuje, bowiem zasada poufności, dotycząca wszystkiego, co dzieje się w gabinecie. Funkcją takiego podejścia jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni
i warunków sprzyjających terapii dziecka. Odstępstwem od zasady poufności są sytuacje zagrożenia zdrowia lub życia (np. wypowiedzi świadczące o myślach samobójczych).
Psycholog dla młodzieży zajmuje się szeroko rozumianą pomocą psychologiczną dla młodzieży. Udziela nastolatkom porad psychologicznych, wspiera ich, pomaga im rozwiązywać ich problemy, prowadzi działania o charakterze psychoprofilaktycznym i psychoedukacyjnym. Bywa „pośrednikiem” pomiędzy nastolatkiem a osobami dorosłymi np. w szkole.
Psycholog młodzieżowy zajmuje się diagnozą psychologiczną, pomaga nastolatkom w rozwiązywaniu kryzysów rozwojowych, wzmacnia ich kompetencje emocjonalno-społeczne takie jak: asertywność, odporność na stres, komunikatywność, umiejętność rozwiązywania problemów. Psycholog dla nastolatków wspiera ich w budowaniu adekwatnego poczucia własnej wartości i samooceny. Pomaga w rozwiązywaniu konfliktów rodzinnych czy rówieśniczych. Stanowi wsparcie dla nastolatków w trudnych dla nich momentach. Pomaga przełamywać im własne bariery. A przede wszystkim psycholog młodzieżowy daje im czas, uwagę, zrozumienie, akceptację – czyli to, czego często nastolatkowie nie otrzymują w relacjach z innymi.
Pierwsza wizyta u psychologa młodzieży jest wizytą wstępną, diagnostyczną. Psycholog zbiera wywiad na temat ogólnej sytuacji życiowej nastolatka, a także trudności, które skłoniły go do skontaktowania się z nim. W przypadku pracy psychologa z nastolatkiem zalecana jest także współpraca z rodzicem, szczególnie na początkowym etapie. Pierwsze spotkania mają na celu przede wszystkim nawiązanie bezpiecznej relacji pomiędzy nastolatkiem a psychologiem. Ważne jest także ustalenie indywidualnych celów spotkań, zasad pracy i ewentualnej formy kontaktów poza spotkaniami. Sesje u psychologa młodzieży trwają zwykle 50 minut – czas spotkania psycholog ustala indywidualnie z nastolatkiem. Dla efektywności spotkań zalecane są regularne sesje – raz w tygodniu.